Stel je voor dat je eten kunt printen, in de vorm, kleur en met ingrediënten die je zelf kiest, dan is the sky the limit… 3D printen bestaat al 20 jaar, maar in de voedingswereld is de techniek relatief nieuw. Bij TNO onderzoekt business developer Daniël van der Linden samen met zijn technologieteam de mogelijkheden en er is zeker toekomst!
paspoort
wie Daniël van der Linden, business developer bij TNO, is sinds 7 jaar bezig met het 3D printen van voeding. Hij studeerde lucht- en ruimtevaart en is toevallig in dit vak gerold. Daniël werkte al jong bij de onderzoeksafdeling printen van TNO.
waarom ’Omdat de wereldbevolking toeneemt en er steeds meer vraag is naar verantwoorde voeding voor iedereen is het mooi om aan nieuwe technologische oplossingen daarvoor te werken.’
hoe TNO werkt op basis van projecten samen met bedrijven. Het mes snijdt aan 2 kanten; het onderzoek komt steeds verder en de partners zetten de resultaten commercieel in en betalen op die manier weer mee aan nieuw onderzoek.
Hoe werkt 3D printen?
3D Printen is al meer dan 20 jaar oud in allerlei toepassingen. Je kan een 3D printer zien als een lokale minifabriek waarmee je een object maakt – in dit geval eten – dat direct vanuit een 3D computerdesign laag voor laag wordt opgebouwd door middel van print of met lasers. Het verbindt verschillende ingrediënten die er in poeder of pastavorm ingaan. De werkwijze is afhankelijk van het gewenste eindproduct dat direct en op temperatuur eetbaar is of iets wat/dat je nog moet koken of afbakken bijvoorbeeld
Wat zijn de voordelen?
Door 3D printen kan je voeding compleet herformuleren en het biedt eindeloos veel mogelijkheden. Het opent de weg naar gepersonaliseerde voeding die goed aansluit op wat iemand nodig heeft, op iemands eigen smaak of dieet. Wie bijvoorbeeld hoge bloeddruk heeft of wil afvallen kan een persoonlijk voedingsprintadvies volgen. Het gemak speelt ook mee; vers en gezond eten op het juiste moment, snel en ter plekke geprint. Nieuwe, andere ingrediënten als algen, insecten, zeewier, lupine die nu niet aantrekkelijk ogen of smaken, kunnen worden ingezet als alternatieve ingrediënten voor gezondheid én het milieu.
En hoe zit het met de beleving van 3D eten?
Je kunt heel veel in 3D printen, maar eten is zeker ook beleving. Een machine denkt en proeft niet en dat is maar goed ook. Ik zie wel veel mogelijkheden op korte termijn voor diëten in ziekenhuiskeukens en opmaak van borden in restaurantkeukens. Het uiteindelijke doel is ontworpen eten, waarvoor je een cartridge koopt, bijvoorbeeld een mix van tomaat, kikkererwten en kruiden. Uiteindelijk kan iedereen zijn eigen smaaksensaties creëren. Na vorm is de nieuwe uitdaging ook smaak, geur, structuur, knisperigheid of sappigheid. Nu is dat nog het gevolg van koken of bakken en als de ontwikkelingen zo door gaan later ook uit de 3D printer te halen.
Hoe sluit 3D printen aan bij toekomstige gebruikers?
Met een voorraad droge poeders kunnen bijvoorbeeld astronauten een menu of deel van een maaltijd printen, en dat is al snel beter dan maanden lang tubes voeding leeg sabbelen. Dat geldt überhaupt voor afgelegen plekken, of bijvoorbeeld voor ontwikkelingslanden. Daar kan ter plekke printen met beschikbare ingrediënten en toevoeging van voedingssupplementen cruciaal zijn. Ook dementerenden in verzorgingshuizen die vaak problemen hebben met eten, kunnen een toekomstdoelgroep worden. Dan kunnen bewoners door middel van iconen aangeven welk eten ze willen en dat op basis van beschikbare ingrediënten samen onder begeleiding printen. Misschien heb je zelf al geprint eten gegeten, in de vorm van pasta of kant en klare pannenkoeken. En wie heeft het nog over ronde pannenkoeken? Die kunnen in elke vorm geprint, dus met pasen paaskoeken met oren… Ik verwacht dat allerlei snacks als eerste experiment geprint gaan worden, er is nu al geprint snoepgoed te bestellen in de vorm van een selfie. Niet zozeer om op te eten, meer als spectaculair cadeautje, maar de techniek is er.
Binnen hoeveel tijd staat er een 3D printer op ons aanrecht?
In de professionele foodservice heeft het nu zeker toegevoegde waarde en toekomst, op de lange termijn ook thuis. Toch moet je ook realistisch zijn, koken wordt niet vervangen door printen, en voor goed 3D printen heb je nu nog iemand nodig met kennis en creativiteit. Maar de jonge generatie vindt de 3D printer al op school. Er is nog veel nieuwe technologie nodig om met 3D foodprinten te kunnen voorzien in echt aantrekkelijke en diverse voeding. Voor consumenten die leven in een 24 uurs economie met 6 of 7 eetmomenten in plaats van 3 maaltijden per dag, kan het heel efficiënt werken. Het heeft ook met aanbod te maken. Appels zijn er in overvloed, die ga je niet snel printen, maar zodra iets schaars en heel duur wordt zoals mondiaal vlees eten kan 3D printen nieuwe mogelijkheden bieden voor aantrekkelijke vleesvervangers.
3D moet z’n plek nog verdienen…
Het moet niet zo gaan als in veel gevallen met de broodbakmachine die bij veel mensen na een maand in de kast belandde en na een half jaar naar zolder ging. De printer moet divers kunnen werken en zijn plek in de keuken gaan verdienen. De ontwikkeling gaat snel want geprint eten is ideaal voor bepaalde groepen als ouderen, kinderen, zieken, sporters die bijvoorbeeld minder suiker, zout of meer vezels en eiwitten nodig hebben, of voor mensen met allergieën. 3D food printen betekent wel een revolutie in de logistiek van de voedingsindustrie en draagt ook bij aan duurzame voedingsproductie. En het biedt grote mogelijkheden voeding anders, ook gezonder en sneller, samen te stellen en nieuwe verantwoorde producten precies op maat te ontwerpen voor een groot aantal consumenten.
TEKST LAURA VAN HEUSDEN FOTOGRAFIE TEAM TNO