Zoet op z’n Jutlands
Deense krakelingen, cake en cakejes, slagroomtaart, boomstammetjes, vlaaien en koekjes. Indrukwekkend, dat is het overdadige zoet uitgestald op lange tafels voor de Zuid-Jutse koffietafel. Gezellig en uitnodigend, zo ervaart iedereen deze traditie vol gebak. Toch is het achterliggende verhaal niet zo zoet als het lijkt. De meeste toeristen die Jutland bezoeken weten niet dat deze koek- en taarttraditie stamt uit de tijd van de Deense nationale strijd in Zuid-Jutland.
Bak een traditionele Deense brøtort! Klik hier voor het recept.
PRATEN, ZINGEN & ETEN
Na de oorlog van 1864 viel Zuid-Jutland onder Duits bewind tot groot ongeluk van veel Deensgezinde Zuid-Jutlanders. Zij kwamen bijeen in buurthuizen om te vergaderen en Deense liederen te zingen, ook al was dat laatste verboden. De Duitse autoriteiten verleenden ook geen drankvergunning aan de buurthuizen, dus werden deze vergaderingen afgesloten met koffie in plaats van een borrel.
Voor koffietafels was geen drankvergunning nodig en zo konden de Denen onderling doorpraten en zingen. De deelnemers namen hun homemade gebak mee en al gauw stonden de tafels vol veel verschillende soorten gebak. Zo ontstonden tussen de vrouwen al snel wedstrijden wie de lekkerste taart meenam, en nog steeds staat er tot vandaag zoet van topkwaliteit op de Zuid-Jutlandse koffietafels.
DOE ALS LOCALS
De Nederlandse Gerda Bouma woont en werkt in de toeristische sector van Jutland sinds 1995. Zij weet als geen ander waarom Jutland zo aantrekkelijk is. Gerda: ’Kort gezegd; rust, ruimte en gezelligheid in combinatie met verrassende natuur. Zo zijn hier beukenbossen die tot aan de kust reiken. Met het jonge lichtgroene blad aan de beuken, dé nationale boom, wordt elk voorjaar feestelijk gevierd. En naast groene weiden hebben we ook fjorden, glooiingen en dalen en verre einders zodat je het eiland Funen vanuit de verte kunt zien. Behalve deze afwisselende landschappen hebben we ook een heel eigen culinaire cultuur. Ik adviseer elke toerist om zich in te schrijven voor een Zuid-Jutlandse koffietafel, want dit is echt een belevenis!’
DE EETCULTUUR VAN ZUID-JUTLAND
Gerda: ’Er is veel land en de bewoners hebben vaak een flinke tuin met moestuin vol kleinfruit als bessen, frambozen, aardbeien en/of wat appel- en perenbomen. Van oudsher was dit een zelfvoorzienende regio en de jongere generatie neemt dat deels over en volgt ook de schone, biologische nordic style.
Jutlanders zijn trots op hun eigen land en cultuur. Jonge koks koken met wat de natuur hier biedt, met paddenstoelen, wilde appels en kruiden, duindoornbessen en zeevruchten. De bekende Deense kok Claus Mayer (check) zette de ook hier populaire Franse keuken in een ander daglicht door wel Frans te bereiden maar met Deense ingrediënten. Dat terug naar eigen roots slaat aan. Er wordt gekookt met spelt, vergeten groenten, in het wild geplukt fruit of groenten die gezamenlijk worden gekweekt in stadsmoestuinen en er is ook een rijke traditie in worst en rookvlees maken.’
TAART, KOEKJES EN NIKS…
’Misschien omdat de bevolking van Zuid-Jutland onder Duitse bezetting heeft geleefd, houden Jutlanders zich sterk vast aan tradities, zoals die van de locale worst en rookvlees én die van het zoete gebak. Het is nog steeds gebruikelijk om van alles wat te proeven en te starten met een half bolletje brood met boter als bodempje. Volgens de traditie sluit je af met ingenting, niks – zo heet het laatste koekje – want er kan tenslotte niets meer bij. Het recept van de taart die thuis wordt gebakken gaat vaak van generatie op generatie. Elke familie kent z’n eigen doorgegeven recepten. Het resultaat is afhankelijk van iemands achtergrond, sobere koekjes van weinig ingrediënten of juist rijke luxe taart met vers fruit en room. Een traditionele koffietafel bestaat uit 14 cakes en taart, 7x zacht en 7x hard zoals boterkoekjes en taart van biscuitdeeg. Het pronkstuk is taart gemaakt van veel ingrediënten van de boerderij als roggemeel, eieren, boter, room, hazel- en walnoten. Langs de B-wegen staan heel veel fruitbomen waarvan iedereen vanaf september vrij kan plukken, dus ook appels en peren gaan vaak in de taart.’
EEN LIJSTJE LEKKERS
Officieel is er ook nog een volgorde waarin je het zoet proeft. Van zacht naar hard en van luchtig naar droog. Maar toeristen kunnen gewoon aanschuiven aan de Zuid-Jutlandse koffietafel en genieten van al het uitgestalde zoet. Reserveer een koffietafel via www.visitsonderjylland.dk
Pomle – tarwebroodjes met kardemom
Christansfelder honningkage – honingcake uit Christiansfeld
Søsterkage – zussencake
Brøtorte – gelaagde roggebroodtaart
Festkringle – feestkrakelingen
Stribetorte – laagjestaart
Kejser butterdejstorte – Napoleoncake
Ingenting – niks-koekjes
Fedtkager – boterbiscuitjes
Knepkager – harde biscuitjes
Klejner – gefrituurd gemberbrood
Göde råd – dunne wafel
Kys og klap – kus & applaus
Ga je naar Zuid-Jutland? Reserveer dan ook zo’n royale koffietafel via www.visitsonderjylland.nl.